Ölçeg näbelliligi we ýalňyşlyk, metrologiýada öwrenilen esasy teklipler, şeýle hem köplenç metrologiýa synagçylary tarapyndan ulanylýan möhüm düşünjeleriň biridir.Ölçeg netijeleriniň ygtybarlylygy we bahanyň iberilmeginiň takyklygy we yzygiderliligi bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr.Şeýle-de bolsa, köp adamlar düşnüksiz düşünjeler sebäpli ikisini aňsatlyk bilen bulaşdyrýarlar ýa-da ýalňyş ulanýarlar.Bu makala, ikisiniň arasyndaky tapawutlara ünsi jemlemek üçin "Bahalandyrma we ölçeg näbelliliginiň beýany" öwrenmek tejribesini birleşdirýär.Ilki bilen düşnükli zat, ölçeg näbelliligi bilen ýalňyşlygyň arasyndaky düşünjeli tapawut.
Ölçeg näbelliligi, ölçenen bahanyň hakyky bahasy bolan bahalaryň diapazonyna baha bermegi häsiýetlendirýär.Belli bir ynam ähtimallygyna görä hakyky bahanyň düşüp bilýän aralygyny berýär.Adaty gyşarmak ýa-da köpeltmek ýa-da ynam derejesini görkezýän aralygyň ýarym ini bolup biler.Belli bir hakyky ýalňyşlyk däl, diňe parametrler görnüşinde düzedip bolmaýan ýalňyşlyk diapazonynyň mukdaryny mukdar taýdan aňladýar.Tötänleýin täsirleri we yzygiderli täsirleri kemçiliksiz düzetmekden alnan we ölçelen bahalary häsiýetlendirmek üçin ulanylýan dispersiýa parametridir.Näbellilik, olary almagyň usulyna görä A we B bahalandyryş komponentleriniň iki görnüşine bölünýär.A görnüşi baha beriş komponenti, gözegçilik seriýalarynyň statistik derňewi arkaly geçirilen näbellilik bahalandyrmasydyr we B görnüşli baha beriş komponenti tejribe ýa-da beýleki maglumatlara esaslanýar we takmynan "standart gyşarmak" bilen aňladylýan näbellilik komponentiniň bardygy çak edilýär.
Köp halatlarda ýalňyşlyk ölçeg ýalňyşlygyna degişlidir we adaty kesgitlemesi ölçeg netijesi bilen ölçenen bahanyň hakyky bahasynyň arasyndaky tapawutdyr.Adatça iki kategoriýa bölünip bilner: yzygiderli ýalňyşlyklar we tötänleýin ýalňyşlyklar.Erroralňyşlyk obýektiw bar we kesgitli bir baha bolmaly, ýöne hakyky bahasy köp halatlarda belli bolmansoň, hakyky ýalňyşlygy takyk bilip bolmaz.Diňe käbir şertlerde hakykat bahasynyň iň gowy ýakynlaşmagyny gözleýäris we adaty hakykat gymmaty diýýäris.
Düşünjä düşünmek arkaly ölçeg näbelliligi bilen ölçeg ýalňyşlygynyň arasynda esasan aşakdaky tapawudyň bardygyny görüp bileris:
1. Baha bermek maksatlaryndaky tapawutlar:
Ölçegiň näbelliligi, ölçenen bahanyň ýaýramagyny görkezmek üçin niýetlenendir;
Ölçeg ýalňyşlygynyň maksady, ölçeg netijeleriniň hakyky bahadan näderejede sowulýandygyny görkezmekdir.
2. Baha bermegiň netijeleriniň arasyndaky tapawut:
Ölçeg näbelliligi, adaty gyşarmak ýa-da adaty gyşarmanyň köpelmegi ýa-da ynam aralygynyň ýarym ini bilen aňladylmadyk gol.Synaglar, maglumatlar we tejribe ýaly maglumatlar esasynda adamlar tarapyndan baha berilýär.San taýdan bahalandyrmagyň iki görnüşi, A we B bilen kesgitlenip bilner;
Ölçeg ýalňyşlygy polo positiveitel ýa-da otrisatel alamat bilen bahadyr.Onuň bahasy, ölçenen hakyky baha minus bilen ölçemegiň netijesidir.Hakyky bahasy näbelli bolansoň, takyk alyp bolmaýar.Hakyky bahanyň ýerine adaty hakyky baha ulanylanda, diňe çak edilýän bahany alyp bolýar.
3. Täsir edýän faktorlaryň tapawudy:
Ölçeg näbelliligi adamlar tarapyndan seljerme we baha bermek arkaly alynýar, şonuň üçin bu adamlaryň ölçeýişe düşünmegi, mukdary we ölçeg prosesine täsir etmegi bilen baglanyşykly;
Ölçeg ýalňyşlyklary obýektiw bar, daşarky faktorlar täsir etmeýär we adamlaryň düşünjesi bilen üýtgemeýär;
Şonuň üçin näbellilik derňewi geçirilende dürli täsir ediji faktorlar doly göz öňünde tutulmalydyr we näbelliligiň bahalandyrylmagy barlanmalydyr.Otherwiseogsam, derňewiň we baha bermegiň ýeterlik däldigi sebäpli, ölçeg netijesi hakyky bahasyna (ýagny ýalňyşlyk az) ýakynlaşanda çak edilýän näbellilik uly bolup biler ýa-da ölçeg ýalňyşlygy aslynda berlen näbellilik gaty az bolup biler. uly.
4. Tebigat boýunça tapawutlar:
Adatça ölçeg näbelliligini we näbellilik komponentlerini tapawutlandyrmak zerur däl.Tapawutlandyrylmaly bolsa, olar: "tötänleýin täsirler bilen girizilen näbellilik komponentleri" we "ulgam effektleri bilen girizilen näbellilik komponentleri";
Ölçeg säwlikleri, häsiýetlerine görä tötänleýin ýalňyşlyklara we yzygiderli ýalňyşlyklara bölünip bilner.Kesgitleme boýunça, tötänleýin ýalňyşlyklar we yzygiderli ýalňyşlyklar, çäksiz köp ölçeg ýagdaýynda ideal düşünjelerdir.
5. Ölçeg netijelerini düzetmegiň arasyndaky tapawut:
"Näbellilik" adalgasynyň özi takmynan bahany aňladýar.Belli we takyk ýalňyşlyk bahasyna degişli däldir.Bahalandyryp boljak bolsa-da, bahany düzetmek üçin ulanyp bolmaýar.Kämil däl düzedişler bilen girizilen näbellilik, diňe düzedilen ölçeg netijeleriniň näbelliliginde seredilip bilner.
Ulgam ýalňyşlygynyň takmynan bahasy belli bolsa, düzedilen ölçeg netijesini almak üçin ölçeg netijesi düzedilip bilner.
Ululyk düzedilenden soň, hakyky bahasyna has ýakyn bolup biler, ýöne näbelliligi diňe bir azalman, käwagt ulalýar.Bu, esasan, hakyky bahanyň näçeräkdigini anyk bilip bilmeýändigimiz sebäpli, diňe ölçeg netijeleriniň hakyky bahasyna ýakyn ýa-da uzakdygyny kesgitläp bileris.
Ölçeg näbelliligi we ýalňyşlyk ýokardaky tapawutlara eýe bolsa-da, olar henizem ýakyn baglanyşyklydyr.Näbellilik düşünjesi säwlik teoriýasynyň ulanylmagy we giňelmegi bolup durýar we ýalňyşlyk derňewi ölçeg näbelliligini bahalandyrmak üçin teoretiki esas bolup durýar, esasanam B görnüşli komponentlere baha berlende, ýalňyşlyk derňewi biri-biri bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr.Mysal üçin, ölçeg gurallarynyň aýratynlyklaryny iň ýokary rugsat berilýän säwlik, görkeziş ýalňyşlygy we ş.m. bilen düşündirip bolar, tehniki aýratynlyklarda we düzgünnamalarda görkezilen ölçeg guralynyň rugsat berlen ýalňyşlygynyň çäk bahasyna "iň ýokary rugsat berilýän ýalňyşlyk" ýa-da diýilýär "rugsat berilýän ýalňyşlyk çäkleri".Bu, belli bir guralyň hakyky ýalňyşlygy däl-de, öndüriji tarapyndan belli bir gural görnüşi üçin görkezilen görkeziş ýalňyşlygynyň rugsat berilýän diapazonydyr.Ölçeg guralynyň iň ýokary rugsat berilýän ýalňyşlygy gural gollanmasynda tapylyp bilner we san bahasy hökmünde aňladylanda goşmaça ýa-da minus belgisi bilen aňladylýar, adatça mutlak ýalňyşlyk, degişlilikde ýalňyşlyk, salgylanma ýalňyşlygy ýa-da utgaşmasy bilen aňladylýar.Mysal üçin ± 0.1PV, ± 1% we ş.m. Ölçeg guralynyň iň ýokary rugsat berilýän ýalňyşlygy ölçeg näbelliligi däl, ýöne ölçeg näbelliligini bahalandyrmak üçin esas hökmünde ulanylyp bilner.Ölçeg netijesinde ölçeg guraly tarapyndan girizilen näbellilik, guralyň iň ýokary rugsat berlen ýalňyşlygyna B görnüşli baha beriş usuly boýunça baha berilip bilner.Başga bir mysal, ölçeg guralynyň görkeziji bahasy bilen ölçeg guralynyň görkeziji ýalňyşlygy bolan degişli girişiň ylalaşylan hakyky bahasynyň arasyndaky tapawut.Fiziki ölçeg gurallary üçin görkezilen baha onuň nominal bahasydyr.Adatça, has ýokary derejeli ölçeg standarty bilen üpjün edilen ýa-da köpeldilen baha ylalaşylan hakyky baha hökmünde ulanylýar (köplenç kalibrleme bahasy ýa-da standart baha diýilýär).Barlag işinde, ölçeg ülňüsi bilen berlen standart bahanyň giňeldilen näbelliligi, synag guralynyň iň ýokary rugsat berilýän ýalňyşlygynyň 1/3 bilen 1/10 aralygynda we synag guralynyň görkeziş ýalňyşlygy görkezilen iň ýokary rugsat berlen çäkde bolanda; ýalňyşlyk, hünärli diýip baha berip bolar.
Iş wagty: Awgust-10-2023
